Tìm hiểu về đền ông Hoàng Mười và cách đi lễ ông Hoàng Mười

Trong số thập vị Quan Hoàng; Ông Hoàng Mười và Ông Hoàng Bảy là hai vị Ông Hoàng thường hay ngự đồng; cũng bởi vì còn được coi là người được Vua Mẫu giao cho đi chấm lính nhận đồng. Về thân thế của Ông Hoàng Mười có nhiều dị bản.

Khi ngự đồng; Thánh ông Hoàng Mười thường diện long phục; thêu chữ “thọ”; đầu đội khăn xếp; thắt dây vàng; trâm cài tóc màu vàng. Khi ngự đồng; có khi ông lấy quạt làm sách; lấy bút làm trâm; vừa đi vừa ngâm thơ hoặc giả động tác của dân lao động… Người có căn ông Hoàng Mười thường hay hào hoa phong nhã; giỏi thi phú văn chương)

Hiện nay có hai ngôi đền thờ Ông Hoàng Mười đó là Đền Củi tại xã Xuân Hồng; huyện Nghi Xuân; tỉnh Hà Tĩnh và Đền Ông Hoàng Mười tại Huyện Hưng Nguyên – Nghệ An. Hai ngôi đền chỉ cách nhau bởi dòng sông Lam nước xanh như mắt ngọc. Đứng bên đền bên này; có thể nhìn thấp thoáng đền bên kia qua lung linh của dòng sông mơ mộng. Chúng ta cùng tìm hiểu về hai ngôi đền này.

Đền Củi

Đền Củi hay còn gọi là Đền Chợ Củi có tên chữ là Khu Độc Linh Từ được tạo lập vào cuối đời nhà Lê thuộc xã Xuân Hồng; Nghi Xuân; Hà Tĩnh. Đền Củi gắn với Truyền thuyết Tướng Lê Khôi – vị tướng tài; cháu ruột và là người theo Lê Lợi chinh chiến trong mười năm kháng chiến chống quân Minh. Vì thế; ông Hoàng Mười còn được nhân dân xứ Nghệ tôn vinh là “Đức thánh minh”; là một vị quan nằm trong hệ thống điện thần thờ mẫu tứ phủ ở Việt Nam. Nơi nào có điện thờ mẫu là nơi đó có tượng hoặc bàn thờ ông Hoàng Mười.

Chuyện kể rằng khi ông đánh thắng giặc trở về thì một trận cuồng phong ập vào làm nhiều nhà dân vị đổ nát. Thương dân ông lại cùng binh sỹ lên ngàn chặt tre; gỗ đưa về giúp dân làm nhà. Một lần không may khi bè về đến chân Hồng Lĩnh ở núi Ngũ Mã thì cuồng phong lại ập đến làm vỡ bè; ông gặp nạn. Quân sỹ và dân làng chưa kịp mai táng cho ông thì mối đã đùn đất lên thi hài ông thành mộ. Cảm phục và biết ơn ông; người dân đã lập đền thờ. Ông rất linh thiêng và thường hiển thánh cứu giúp muôn dân.

Theo Lê Hồng Thái sưu tầm thì Đền Củi là nơi thờ Tam Tòa Thánh Mẫu còn mãi sau này sau khi tướng Lê Khôi mất; Ông Hoàng Mười mới được phối thờ vào đền:

“Trên mặt Tiền ở nhà hạ điện dài 9m; rộng 0;6m của ngôi đền có 4 chữ hán to: “Thánh mẫu linh từ”. Nghiên cứu các tài liệu thành văn và khảo sát thực địa; có thể khẳng định vị thần được thờ chính trong đền Củi là thánh mẫu Liễu Hạnh.

Hiện nay chưa tìm được niên đại ra đời của đền Củi. Khi Lê Khôi đến trấn thủ ở Nghệ An đã thấy có ngôi đền này nhưng quy mô còn rất nhỏ và lợp tranh. Sau nhiều lần trùng tu tôn tạo đền mới được lợp ngói. Diện mạo ngôi đền Củi ngày nay; có phong cách kiến trúc đậm đà dấu ấn thời Nguyễn. Để nhớ công ơn ông Lê Khôi; người đưa lại cuộc sống ấm no cho mình nên sau khi ông mất (1446); nhân dân lập bài vị ông đưa vào phối thờ ở đền. Trong đền Củi còn thờ cả Hưng Đạo đại Vương; nhân dân tôn kính gọi là Đức Thánh Trần”.

Dân gian quanh vùng còn kể rằng năm 1986. Do mưa lũ do đền bên Mỏ Hạc bị hư hại nặng nên đã gửi đồ tế tự của Ông Mưòi sang đền Củi.

Như vậy; theo Lê Hồng Thái thực chất đền Củi là thờ Tam Tòa Thánh Mẫu; còn Ông Hoàng Mười chỉ là phối thờ. Có lẽ như vậy; chúng ta có thể thấy tại Đền Củi; cung cấm là thờ Tam Tòa Thánh Mẫu; còn cung Ông Hoàng Mười được đặt ở ngoài. Tuy vậy; Đền Củi vẫn đông đảo con nhang; đệ tử đến để lễ Ông Mười; bởi có lẽ đền Củi đã tồn tại đã lâu trong tiềm thức của người Việt nam hơn đền Ông Hoàng Mười Hưng Nguyên mới được tôn tạo lại từ dấu tích hoang tàn trong thời gian gần đây.

Đền Ông Hoàng Mười tại Hưng Nguyên – Nghệ An

Đền Ông Hoàng Mười có tên chữ là Mỏ Hạc Linh Từ nằm trên địa bản xã Hưng Thịnh; Huyện Hưng Nguyên; Tỉnh Nghệ An thờ Quan Hoàng Mười.

Đền Ông Hoàng Mười tại Hưng Nguyên; Nghệ An cách đền củi 2km theo đường chim bay và khoảng 6km theo QL1A. Hai ngôi đền chỉ cách nhau bởi dòng sông Lam nước xanh như mắt ngọc. Đứng bên đền bên này; có thể nhìn thấp thoáng đền bên kia qua lung linh của dòng sông mơ mộng.

Đền cách trung tâm thành phố Vinh khoảng 2km theo đường chim bay và được xây dựng năm 1634 từ thời hậu Lê trên diện tích hơn 1 ha. Nhưng sau này trải qua thời gian và chiến tranh; ngôi đền đã trở thành phế tích và hầu như không còn gì. Mãi đến năm 1995 mới được tôn tạo lại. Hiện nay; ngôi đền vẫn đang kêu gọi các nhà hảo tâm cung tiến để xây dựng giai đoạn 2.

Nơi đây còn có Lăng Mộ của Quan Hoàng Mười.

Theo dân gian điều rất quan trọng và đáng suy ngẫm là đền Ông Hoàng Mười Hưng Nguyên mới là đền lưu giữ đến 21 đạo sắc phong về Quan Hoàng Mười. Điều đó có thể minh chứng Đền Quan Hoàng Mười Hưng Nguyên mới được coi là đền thờ chính của Quan Hoàng Mười – Quan Trấn thủ Nghệ An”.

Vì vậy; ý kiến người viết về đi lễ Ông Hoàng Mười như sau:

Thật là có lỗi nếu chúng ta đã đến Đền Củi lễ Quan Hoàng Mười mà không qua đền chính của Ông Mười tại Đền Hưng Nguyên. Có lẽ hợp lý nhất là chúng ta nên đến lễ Thánh Mẫu và Ông Hoàng Mười tại Đền Củi sau đó sang Đền Quan Hoàng Mười Hưng Nguyên để lễ Ông và thăm Lăng Mộ của Ông.

Lễ hội Chính tại hai đền là:

Lễ hội rước sắc vào dịp 14/3 ÂL
Lễ giỗ ông Hoàng Mười vào dịp 10/10 AAL.